Dünya'da Bir İlk: Würzburg Ekibi, Yapay Zekâ Kontrollü Uydu Sistemini Uzayda Test Etti

Bilim

Dünya'da Bir İlk: Würzburg Ekibi, Yapay Zekâ Kontrollü Uydu Sistemini Uzayda Test Etti

Almanya’daki Julius-Maximilians-Universität Würzburg (JMU) araştırmacıları, uzay teknolojisinde bir ilke imza attı. Ekip, doğrudan yörüngede yapay zekâ destekli bir uydu yönelim kontrol sistemini (Attitude Controller) başarıyla test etti. “Innocube” adlı nanosatellit üzerinde gerçekleştirilen bu deney, geleceğin otonom uzay araçlarına giden yolda tarihi bir adım olarak görülüyor.

12 Kasım 2025, Çarşamba

Yapay Zekâ İlk Kez Yörüngede Bir Uyduyu Yönetti

30 Ekim 2025’te, saat 11:40 ile 11:49 CET arasında yapılan deney sırasında, Würzburg ekibi tarafından geliştirilen yapay zekâ sistemi, uydunun konumunu tepki tekerlekleriyle kontrol etti. Yapay zekâ, uydunun mevcut konumundan belirlenen hedef konuma tamamen otonom bir şekilde geçiş yaptı. Sonraki testlerde de sistemi başarıyla yönlendirmeye devam etti.
Bu başarı, “In-Orbit Demonstrator for Learning Attitude Control (Lelar)” adlı projenin bir parçası olarak gerçekleştirildi. Ekipte Dr. Kirill Djebko, Tom Baumann, Erik Dilger, Prof. Frank Puppe ve Prof. Sergio Montenegro yer alıyor.

Lelar Projesi: Otonom Uzay Kontrolünün Geleceği

Lelar projesinin amacı, geleceğin tamamen otonom uydu kontrol sistemlerini geliştirmek. Uydularda yönelim kontrolü (attitude control), aracın sabit kalmasını, sensör ve kameralarının belirli bir hedefe yönlendirilmesini sağlıyor.
Ancak bu kez sistem, geleneksel sabit algoritmalar yerine Derin Pekiştirmeli Öğrenme (Deep Reinforcement Learning - DRL) adı verilen bir makine öğrenmesi yöntemiyle geliştirildi. Bu yöntem sayesinde yapay zekâ, en uygun kontrol stratejisini simülasyon ortamında kendi başına öğreniyor.

Hız, Esneklik ve Uyum Yeteneği

Klasik kontrol sistemleri genellikle mühendislerin uzun süreli elle ayarlamalarıyla optimize edilirken, DRL yaklaşımı bu süreci otomatikleştiriyor. Böylece sistem, gerçek uçuş koşulları ile simülasyon arasındaki farklara uyum sağlayabiliyor.
Uyduya yüklenmeden önce yapay zekâ modeli, Dünya’da yüksek doğruluklu bir simülasyon ortamında eğitildi. En büyük zorluklardan biri olan “Sim2Real farkı” — yani simülasyonda öğrenilen davranışın gerçek ortamda da çalışmasını sağlama — bu deneyde başarıyla aşıldı.
Dr. Kirill Djebko bu gelişmeyi şöyle yorumladı:

“Derin Pekiştirmeli Öğrenme yöntemiyle eğitilen bir yönelim kontrol sisteminin yörüngede başarıyla çalışabileceğini dünyada ilk kez kanıtladık.”

Uzayda Yapay Zekâya Güven Artıyor

Elde edilen bu başarı, yapay zekânın uzay görevlerinde güvenli şekilde kullanılabileceğini gösteriyor. JMU’dan Prof. Frank Puppe, bu gelişmenin havacılık ve uzay araştırmalarında yapay zekâ yöntemlerine olan güveni artıracağını belirtti.
Bu güven, gelecekte insan müdahalesinin mümkün olmadığı derin uzay veya gezegenler arası görevlerde kritik bir rol oynayacak. Zira yapay zekâ tabanlı kontrol sistemleri, milyonlarca kilometre uzakta bile aracın kendi başına karar almasını ve yönünü korumasını sağlayabilir.

Almanya’dan 430.000 Euro Destek

Lelar projesi, Temmuz 2024’ten bu yana Almanya Ekonomi ve Enerji Bakanlığı (BMWi) tarafından yaklaşık 430.000 euro bütçeyle destekleniyor. Proje, Alman Uzay Ajansı (DLR) tarafından yürütülüyor ve “Innocube” uydusu Berlin Teknik Üniversitesi (TU Berlin) iş birliğiyle geliştirildi.
Ekip üyesi Erik Dilger, “Bu başarı bizi teknolojiyi yeni senaryolara uygulamaya teşvik ediyor,” diyerek, otonom sistemlerin uzaydaki geleceğine dair umut verici bir vizyon sundu.

Kaynak: Labword-wide.com