Labmedya - Laboratuvar ve Sağlık Gazetesi

Akademik yaşamım boyunca vişne suyuna duyduğum ilgi hiç azalmadı. Bunun nedenlerinden biri Türkiye’nin vişne üretimi açısından dünyada ilk sırayı almasıdır. Diğeri ise, vişne suyunun öteden beri Türkiye’de çok sevilmesidir. Oysa dünya vişne suyunu henüz yeni tanımaya başlıyor.

Daha sonra çok sayıda başka araştırıcı da vişne suyu hakkında yayın yapmaya başladı. Vişnenin suyunun özellikle sağlıkla ilgili fonksiyonel özellikleri üzerine yoğunlaşıldı. Bunun başlıca nedeni vişnenin antosiyanince ve antioksidanca zengin olmasıdır. ⁽²⁾

Fonksiyonel gıdadan beklenen, içerdiği besin ögelerinden (vitamin, mineral vb.) öte sağlığın korunmasına katkıda bulunmasıdır. Vücut fonksiyonlarının gelişmesi veya hastalık riskinin azalması gibi… Fakat bu etkinin klinik araştırmalarla doğrulanması ve EFSA tarafından da onaylanması gerekiyor. EFSA tarafından onaylanmayan beyanların, gıdanın etiketinde yer alması yasaktır. Eğer gıda, etiketinde EFSA tarafından onaylanan bir sağlık beyanı taşıyorsa yasal açıdan fonksiyonel demektir.

Bu anlamda vişne suyu fonksiyonel gıda için en güçlü adaylardan biridir. Meyve suyunun, sağlığın korunması üzerine etkileri alanındaki klinik araştırmaların sayısı giderek artıyor. Tesadüfi deneklerle, çift-körlü ve plasebo kontrollü olarak yürütülen bilimsel araştırmalarda vişne suyunun başlıca iki fonksiyonel özelliği  öne çıkıyor. Bunlardan birincisi “uyku düzensizliği” diğeri ise “egzersiz yorgunluğu” ile ilişkilidir.

Uyku düzensizliğine karşı vişne suyu

Howatsoy ve arkadaşları (2012) tarafından yapılan araştırmaya göre; vişne suyu konsantresi (VSK) sağlıklı bireylerde uyku süresinin uzamasına ve uyku kalitesinin artmasına katkıda bulunuyor. Bunun nedeni vişnenin doğal olarak melatonin içermesi ve vücutta melatonin dolaşımını artırmasıdır.⁽³⁾ Melatonin vücutta doğal olarak triptofandan da sentezlenen ve uyku-ayık döngüsünü düzenleyen bir antioksidandır ve Montmorency, melatonince en zengin vişne çeşididir.⁽⁴⁾

Öte yandan uykusuzluk (insomnia) daha çok yaşlılarda yaygın bir hastalıktır. Losso ve arkadaşlarının (2018) yaptığı araştırma, VSK desteğinin uykusuzluk çeken bireylerde uyuma süresini 84 dakika artırdığını gösteriyor. Bunun nedeni, vişne suyu konsantresinin doğal olarak içerdiği “Prosiyanidin B2” bileşiğidir. Bu bileşik triptofanı parçalayan indolamin-dioksijenaz (IDO) enzimini inhibe ederek melatonin oluşumunu destekliyor, yangı (enflamasyon) oluşumunun ve uykusuzluğun azalmasına yardımcı oluyor. ⁽⁵⁾

Egzersiz yorgunluğuna karşı vişne suyu

Egzersiz yorgunluğu ile ilgili araştırmalara gelince, Bell ve arkadaşları (2015) tarafından yapılan çalışma, ağır bisiklet sporundan sonraki kas hasarı ve kasların yeniden toparlanması ile ilgili. Deney 26 bisikletçi ile yürütülüyor ve 8 gün sürüyor. Bisikletçilerin yarısına günde 2 kez 30 mL VSK desteği veriliyor. Diğer yarısı plasebo grubu. Bulgulara göre VSK desteği, kasların toparlanmasını hızlandırıyor ve egzersizin yol açtığı enflamasyonu azaltıyor. ⁽⁶⁾

Brown ve arkadaşları (2019) tarafından yapılan araştırmanın ilginç yanı, yalnız kadın deneklerle yürütülmesi. Çünkü egzersizden etkilenmenin kadın ve erkek arasında farklı olabileceği varsayılıyor. Bu varsayım da kadınlardaki östrojen hormonunun antioksidan etkisine dayanıyor. Bununla birlikte, VSK desteğinin kadınlarda da egzersiz sonrası kas ağrılarının azalmasına yardımcı olduğu saptanıyor. Bu da, adet döngüsü boyunca östrojen düzeyinin dalgalanmasına ve ayrıca vişne fenoliklerinin östrojen benzeri molekül yapısına bağlanıyor. ⁽⁷⁾

Yalnız bu araştırmalar değil; başka araştırmalar da vişne suyunun uyku düzensizliği ve egzersiz yorgunluğu açısından sağlığın korunmasına yardımcı olduğunu doğruluyor. Yani bir yönü ile uykunun düzene girmesine, bir yönü ile de egzersiz sonrası kasların toparlanmasına katkıda bulunuyor. Bu olgu vişne suyunun fonksiyonel gıda olarak tanınma yolunda olduğunu gösteriyor.

Kaynaklar:

GIDA BİLİM NOTLARI

⁽¹⁾Ekşi A. 1980.Flüssiges Obst. 47, 494-496.

⁽²⁾Damar I ve Ekşi  A.2012. Food Chemistry,135, 1910-1914.

⁽³⁾Howatsoy G ve arkadaşları 2012. European Journal of Nutrition,51(8),909-916.

⁽⁴⁾Türkmen Özen I ve Ekşi A.2016.European International J. of Sci.and Tech.5(4),57-64.

⁽⁵⁾Losso JN ve arkadaşları 2018. American Journal of Therapeutics, 25(2),194-201.

⁽⁶⁾Bell PG ve arkadaşları 2015. Applied Physiology,Nutrition and Metabolism,40(4),414-423.

⁽⁷⁾Brown MA ve arkadaşları 2019. European Journal of Sport Science, 19(11), 1-8.